Ớt rừng Xứ Nghệ đặc sản miền tây Nghệ An

Ớt rừng Xứ Nghệ

Ớt rừng nó có tên gọi dân dã là ” Ớt muỗi”, tiếng địa phương xứ Nghệ gọi là ” Ớt mọi”. Tên đặt theo hình dáng nhỏ và thuôn nhọn như dáng con muỗi.

Ớt muỗi cay vào hạng nhất nhì trong các loại ớt. Nó hợp với mọi loại đất. Tuy nhiên, với chất đất và khí hậu khác nhau thì hương vị và độ cay của ớt muỗi cũng khác .

Đỉnh nhất về hương vị là loại ớt mọc hoang trong rừng miền tây Nghệ An.

Cái  khô và nóng của đất, của khí hậu đã tạo nên vị giòn và cay đến chảy nước mắt khi ăn ớt;  cái hoang dã của núi rừng và chất đất tạo nên vị thơm nồng dễ chịu, tạo dấu ấn khó phai cho ai đã từng thưởng thức.

Câu chuyện về Ớt rừng Xứ Nghệ

Tôi kể vài mẩu chuyện để thấy ớt rừng được dân sành ớt miền tây xứ Nghệ trân quý ớt thế nào:

1. Ớt rừng đãi bạn quý

Bạn làm chủ thầu xây dựng hay tổ chức mời cơm bạn bè. Khi vợ tất bật bày biện các món ăn thịnh soạn thì bạn chỉ lo bưng ra một bình đựng ớt rừng ngâm muối. Mắt bạn lấp lánh “Ớt rừng ngâm muối đây gần nửa năm rồi đó, mà vẫn giòn tan, vẫn thơm như ớt tươi luôn”.

Bạn từ tốn gắp ra vài quả bỏ vào chiếc đĩa nhỏ, thái độ đầy trân trọng và nâng niu.  Khi mọi người ăn hết thì mới gắp lần khác và mỗi lần cũng chỉ vài quả.

Lần sau lên ăn…

Lần sau nữa lên ăn, vẫn thấy bạn chỉ lo bình rươu và bình ớt. Vẫn gắp từng quả một và  gật gù lắng nghe tiếng nắc nỏm khen cay, khen giòn, khen thơm của bạn bè.

2. Ớt rừng ngâm với nước mắm và tỏi, cất trong tủ lạnh.

Cứ mùa đông đến, ớt lụi hết. Thấy đứa cháu nghiền ớt, nhai  ớt ngọt  như chim chào mào; vậy mà hôm nay  cứ nhấm nháp dè sẻn từng mẩu. Tôi bảo cháu lên nhà mà lấy. Cháu mở tủ lạnh,  nhìn bình ớt ngâm, mắt sáng như sao,  giọng xuýt xoa ngọt lịm ” Răng nhiều ri, chú mự để mà ăn, cho cháu ít thôi”

Tôi vẫn cho cả bình để nhận lại nụ cười sung sướng như trẻ thơ của đứa cháu hơn ba mươi tuổi. Đúng là  không gì sướng bằng thỏa nghiện.

3. Ớt rừng dành tặng cho tín đồ

Em đi công tác, ghé vào nhà, ăn cơm cùng gia đình. Vừa ngồi em đã hỏi

” Nhà có ớt không ạ. Thiếu nó, nhạt mồm lắm”

Tôi đưa ra nửa bát ớt vừa bứt trong rừng chiều qua.

” Ăn được nhiều không?”

” Vô tư đi. Ớt ni bình thường em ăn được cả chục quả”

” Ớt rừng, cay hơn ớt nhà đấy”

Em bỏ cả quả vào miệng nhai rau ráu. Cả nhà tôi dừng ăn, quan sát.

Đang nhai,  em đột ngột dừng lai, mặt đơ ra.

” Cay lắm phải không? Ăn thêm miếng rau  Nuóc canh đây”

Vài phút sau, miệng  em mới chóp chép trở lại, mặt đỏ rực lên, mồ hôi túa đầy mặt. Mồ hôi đùn ra cả cái da đầu hói bóng loáng. Em rút khăn lau từ cổ lên mặt, lên đầu, xuýt xoa ” Cay thật đúng là ớt rừng”.

Sau đó, cả bữa ăn em chỉ ăn thêm được một quả với cách ăn cắn từng miếng nhỏ.

4. Nghiện ớt

Chiều muộn, đang ngồi hóng gió ở vườn thì thấy một gã chừng ngoài ba mươi tuổi buóc vào cổng; bộ quần áo cũ kỉ và bẩn . Anh ta chào chồng tôi

” Cậu làm chi đó”

” Ừ. Làm chi về?”

” Bứt lá mía cậu ạ. Mự cũng vào à?”

Nghe cách xưng hô, tôi đoán là anh em xa bên chồng liền gật đầu, mời cậu ta uống nước.  Buổi này còn ghé vào thì chỉ có xin nước uống hoặc nhờ vả gì đó.

Mắt cậu ta lia một vòng, chợt dừng sững lại ở cây ớt trước cửa lán.

” Ô, ớt chín nhiều ri, không ai ăn à?”

Miệng nói, chân bước vội tới, cậu ta đứng bên bụi ớt, tẩn mẩn vặt từng quả chín lẫn xanh. Vặt đến trọc cả cành.

Trời ạ, cả vườn được một cậy,  cả ăn cả để dành. Có xin cũng bứt vài quả thôi, ai lại bứt sạch sành sanh thế. Tôi ngồi nhìn mà lòng cũng cay như ớt

Chờ hắn về, tôi hỏi ngay chồng

” Thằng ấy anh em với nhà ta à? ”

” Không.  ở xã dưới”

” Sao gọi cậu mự”

” Ở quê hay gọi thế cho thân thiết”

“Biết thế  không cho ớt. ”

Chồng cười ” Nốt công xin mà”

Tôi cãi :” Xin đâu mà xin. Nó tự động hái chứ có xin xỏ gì đâu”.

Cãi xong , nghĩ lại,  phì cười. Mấy thằng nghiện ớt, thằng nào thấy cây ớt rừng chi chít quả mà chẳng quên trời quên đất như vậy. Bỏ qua thôi.

Ngày trước, rừng hoang nhiều, ớt mê man.

Giờ đất hoang đã thành vườn, trang trại hết. Cây công nghiệp và rau màu chiếm hết đất sống của cây dại. Ớt chỉ đành nép mình bên bờ rào thì mới mong thoát khỏi lưỡi dao sắc ngọt của máy cắt cỏ.

Nơi bờ rào, nó cũng phải đấu tranh kịch liệt với cỏ dại, cây dây leo để sinh tồn.

Và cứ thế, giữa nắng bỏng rát,  gió quần quật; giữa sự bon chen, níu kéo của cỏ hoang, Ớt kiêu hãnh và mãnh liệt sống, cứ xanh um, cứ chi chít quả, cứ tích tụ linh khí đất trời làm nên hương vị riêng của mình: ớt rừng miền Tây Xứ Nghệ.

Rồi ớt chín, hạt rơi xuống tại chỗ hoặc bay theo gió sa xuống rẻo đất nào đó hạt nảy mầm, thành cây. Nhưng trong cái khắc nghiệt khủng khiếp của sinh tồn và sự hạn hẹp của đất sống thì chỉ vài cây nép mình bên gò đá hoặc bờ rào mới có cơ hội trưởng thành.

Cũng vì thế nên ngày càng ít ớt rừng.

Cũng vì ít nên quý.

Mỗi lần tìm được một bụi là vui.

Những quả ớt hoang toàn phần thật đẹp, thật thơm, thật giòn, thật cay  luôn đánh thức điều gì đó mơ hồ thật sâu, thật xa trong ta mỗi lần thưởng thức.

Tác giả Trương Thị Kiều Thủy giáo viên dạy văn trường Anh Sơn 3.