Khoai xéo là món ăn dân dã của người dân Xứ Nghệ vào những năm 90 của thế kỷ trước. Tuy là món ăn dân dã, nhưng khó ai quên được cái tuổi thơ gắn liền với món khoai xéo.
Khoai xéo cái tên bắt nguồn từ cách làm
Nghệ An mùa, tháng 7 tháng 8 có những lúc mưa cả tuần hay mười ngày đó là chuyện không xa lạ với những người con Xứ Nghệ. Chẳng ai biết món khoai đó bắt nguồn từ đâu? Chỉ biết cứ vào mùa mưa là người dân quê tôi lại có món khoai xéo mời nhau.
Món khoai xéo đơn thuần, giản dị nhưng chính là món ngon gắn liền với tuổi thơ của tôi. Món ăn đơn thuần ấy từng là món ăn tuổi thơ của biết bao thế hệ, nhưng bây giờ ở quê tôi ở miền tây Xứ Nghệ cũng không dễ để tìm được món ăn này.
Còn nhớ, những ngày thơ ấu khi ấy chúng tôi chỉ biết ăn, biết chơi. Làng tôi đồng ruộng bỏ hoang do thiếu nước sản xuất, chỉ làm lúa một mùa vụ. Để tận dụng đất ruộng bỏ hoang dân làng đưa nhau trồng khoai lang.
Người người trồng khoai, nhà nhà trồng khoai lượng khoai nhiều vô kể. Để bảo quản, chế biến khoai nhân dân đưa nhau cắt phơi khô cho vào túi bóng dự trữ. Cứ đến mùa mưa lại đem ra nấu ăn, dần dần trở thành món ăn quen thuộc.
Để nấu được nồi khoai cũng không hề đơn giản. Khoai khô cho vào nồi nấu đến lúc khoai nở ra và khô giống như ta nấu cơm. Sau đó cho mật mía vào tùy theo độ đậm của mật mà cho ít hay nhiều và tùy khẩu vị từng người, tiếp theo dùng đũa cả đánh hay xéo khoai cho nhuyễn hòa với mật mía.
Có lẽ cái tên khoai Xéo xuất phát từ cách làm này để chế biến thành món ăn.
Khoai xéo bây giờ là món ăn xa xỉ
Bây giờ mỗi lần đi xa về chúng tôi vẫn thường đùa nhau rằng nó đã trở thành món ăn “xa xỉ” rồi vì giờ đây còn mấy ai trồng khoai, còn mấy ai cắt khoai phơi, còn mấy ai kỳ công dành mấy tiếng trời nhóm bếp, nấu một nồi khoai xéo thật ngon…
Du lịch miền Trung
Du lịch miền Trung
Du lịch miền Trung
Du lịch miền Trung
Nha Trang – Làng Chài Xưa Mũi Né – Biển Nhũ Tiên – Vinwonders
Món khoai xéo ăn khoảng tháng 8 tháng 9 mới ngon. Lúc này mùa mưa, mát trời lại rảnh rỗi việc đồng áng nên cũng có nhiều thời gian để nấu với lại mát trời dễ nấu.
Khoai xéo món ăn dân dã đơn giản nhưng rất kỳ công
Dân dã, đơn giản nhưng để nấu một nồi khoai xéo ngon, đúng vị không hề dễ. Đầu tiên, phải kể đến công làm khoai, cắt khoai. Khoai được lựa chọn lấy những củ to, không sùng đem cắt phơi để đỡ vụn nát hao khoai và giữ được vị ngọt. Khoai cắt càng mỏng càng ngon, cắt mỏng phơi nhanh khô và lúc nấu khoai cũng dễ, xéo khoai đều hơn, ngon hơn.
Muốn khoai ngon, giòn, giữ được vị ngọt bùi vốn có phải lựa ngày nắng thật to để phơi. Để khoai được đẹp cần người cắt khoai phải khéo tay cắt từng miếng đều nhau. Mẻ khoai được nắng nhìn là biết ngay, màu trắng sữa, giòn rụm và thơm mùi thơm đặc trưng của tinh bột đường.
Ngày còn nhỏ thỉnh thoảng chúng tôi vẫn bốc trộm những miếng khoai khô đưa cho bạn bè ăn hoặc cho vào miệng nhai rau ráu. Miếng khoai vừa ngọt, vừa bùi thơm như kẹo mứt ngày tết.
Khi chế biến, phải thực sự khéo léo và tinh tế lắm mới nấu được món khoai xéo hoàn hảo, ngọt, mềm thơm mà không bị quá ướt hay quá khô.
Tuổi thơ của chúng tôi gắn với nông thôn lúc đó đói nghèo và lạc hậu, món khoai khi đó đơn thuần chỉ là khoai và mật mía. Ngày nay, đời sống nhân dân từng bước được nâng cao, món ăn bình dị ấy trở thành món ăn xa xỉ và được chế biến rất công phu và thêm nhiều thành phần khác như đậu, bột nếp lạc.
Ngày trước, để nấu được món khoai xéo chỉ cần cho khoai vào nước đun sôi cho khoai mềm nở ra. Khi khoai còn xăm xắp nước thì cho thêm mật mía vào và dùng đũa cả (đũa bếp) đảo đều cho mật ngấm đều với khoai. Cứ như vậy xéo cho đến lúc khoai khô tùy theo sở thích của mỗi người mà để khoai ướt hay khô.
Ngày nay, nấu khoai trước hết cho đậu đen (hoặc đậu đỏ) mang ra ngâm chừng 1 – 2 tiếng cho mềm rồi đem hầm với nước để đậu mềm ra. Khoai và lạc mau chín nên cho vào sau khi đậu mềm rồi đun thêm. Khi miếng khoai mềm, nước trong nồi cũng còn lại xăm xắp thì cho nếp vào đảo đều.
Nếp chín bằng hơi nên phải đậy nắp nồi kín và để lửa liu riu để hạt nếp chín dẻo đều. Tiếp đó cho mật mía vào đảo đều cho vị ngọt thấm đều từng hạt đậu, từng miếng khoai. Chừng vài phút thì lấy đũa bếp to bản xéo đều tay cho khoai tơi ra, hòa lẫn với đậu và nếp.
Tùy sở thích mà có thể xéo nhiều hay ít, xéo cho mọi nguyên liệu nhuyễn ra hòa vào nhau, hoặc xéo sơ qua để miếng khoai, hạt đậu còn nguyên ăn cho bùi…
Cái tên khoai xéo có lẽ cũng bắt nguồn từ hành động xéo khoai vậy mà ra.
Khoai xéo ăn như thế nào cho ngon?
Khoai xéo xong theo ý muốn và sở thích của mình rồi thì đem cho vào cái bát hoặc cái âu nén thật chặt. Lúc ăn lấy dao xắn thành từng khoanh vừa miếng.
Ngày trước, để món khoai xéo ngon hơn chúng tôi thường sử dụng lá chuối tươi đem hơ cho mềm rồi cho khoai vào gói và nén chặt như gói bánh chưng. Sau đó, muốn ăn thì dùng dao cắt từng ô hình vuông hay chữa nhật để ăn. Cảm giác cầm miếng khoai ăn vừa dẻo, vừa ngọt.
Để khoai xéo ăn ngon hơn phải chờ cho khoai nguội. Vị ngọt tự nhiên của khoai, của mật mía xen lẫn với cái thơm bùi của đậu đen, của lạc và nếp dẻo mềm cứ thế tan trong miệng ngon lành.
Cái vị vừa bùi, vừa thơm lại ngọt tự nhiên nên khoai xéo ăn được nhiều nhất là những hôm mát trời.
Nếu ai đó chưa từng biết đến món này chắc có lẽ mới nhìn chẳng muốn ăn bời nó chẳng long lanh, hấp dẫn như nhiều món ăn khác, nhưng chính cái dân dã đơn thuần và cái vị đồng quê đậm đà của nó khiến cho những ai đã ăn rồi nhớ mãi.
Năm nay, dịch bệnh đang diễn biến phức tạp những người con xa quê như chúng tôi đang có nhiều thời gian hơn, với cái thời tiết mưa rả rich ở miền Nam làm cho những ký ức tuổi thơ ùa về… Nhớ khoai xéo, món ăn của tuổi thơ, món ngon dân dã nhưng xa xỉ của người dân miền tây Xứ Nghệ./.
Hãy like fanpage Xứ Nghệ today để cập nhật nhiều thông tin mới về các địa điểm du lịch ở Nghệ An nhé!
Coppy bài vui lòng để lại nguồn xunghetoday.com
Ngụy Đình Kỳ mình là người con của quê hương Xứ Nghệ những gì mình viết trên đây đều từ trải nghiệm của bản thân. Mình sinh ra và lớn lên trên miền tây Xứ Nghệ nên những đặc sản, món ăn hay các điểm du lịch mình đều hồi ức và viết lại. Những bài sắp tới mình sẽ viết những trải nghiệm của bản thân những nơi mình đã đặt chân tới.